Trang chủ - Bệnh xương khớp - Viêm khớp - Bệnh viêm khớp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Viêm khớp là tình trạng viêm một hoặc nhiều khớp của bạn đi kèm với những triệu chứng thường gặp như đau, sưng và cứng khớp, bệnh thường nặng hơn theo tuổi tác, trong đó phổ biến nhất là viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp là tình trạng một hoặc nhiều khớp xương bị kích ứng gây viêm gây đau nhức, sưng tấy, nếu không được điều trị bệnh có thể ảnh hưởng tới khả năng vận động, biến dạng khớp. Có hơn 100 loại viêm khớp với những nguyên nhân và phương pháp điều trị khác nhau, trong đó 2 dạng phổ biến nhất là viêm xương khớp (OA-Osteoarthritis) và viêm khớp dạng thấp (RA-Rheumatoid Arthritis). (1)
Triệu chứng và dấu hiệu của mỗi loại có thể giống hoặc không giống nhau tùy vào mức độ nặng-nhẹ và từng giai đoạn của bệnh lý nhưng thường gặp nhất ở người lớn tuổi (trên 65 tuổi) và tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới.
Tuy nhiên, những năm gần đây, viêm khớp ở người trẻ tuổi đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là viêm khớp dạng thấp… Theo Dữ liệu toàn cầu về điều trị viêm khớp dạng thấp, có đến 8/100.000 người trong độ tuổi từ 18 đến 34 bị viêm khớp dạng thấp.
Mặc dù có đến 100 loại viêm khớp khác nhau, thế nhưng mức độ phổ biến chỉ bao gồm những bệnh lý dưới đây (2):
Là hậu quả của quá trình thoái hóa sụn và xương dưới sụn khiến – Viêm xương khớp không chỉ gây đau nhức mà còn tiềm ẩn nguy cơ tàn tật vĩnh viễn nếu không được chữa trị kịp thời.
Viêm xương khớp là một trong những bệnh lý viêm khớp phổ biến
Cùng với Lupus, thấp khớp cấp… viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý về khớp liên quan đến hệ miễn dịch của cơ thể, là bệnh mãn tính và có thể làm suy giảm chức năng của các cơ quan bộ phận khác như mắt, phổi, tim, mạch máu…
Viêm cột sống dính khớp là hiện tượng một số xương nhỏ trong cột sống của chúng ta bị dính chồng lên nhau (hợp nhất thành một). Tình trạng này khiến cột sống kém linh hoạt và có thể dẫn đến tư thế gập người về phía trước do cột sống bị rút ngắn lại.
Thuộc nhóm bệnh khớp do rối loạn chuyển hóa gây ra, gout có thể xảy đến bất cứ ai. Đặc trưng của bệnh này là các cơn đau đột ngột, dữ dội kèm sưng đỏ và nóng ở khớp.
Gọi là viêm khớp tự phát thiếu niên là bởi bệnh xuất hiện phổ biến nhất ở trẻ em dưới 16 tuổi và thường không xác định được nguyên nhân chính xác. Bệnh lý này có thể hết trong vài tháng nhưng cũng có khi theo trẻ đến lúc trưởng thành, thậm chí suốt phần đời còn lại.
Viêm khớp tự phát thiếu niên không chỉ gây sưng đau khớp mà còn gây ra những biến chứng nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển hệ vận động của trẻ em. Vậy nên, chuyên gia JEX lưu ý các bậc phụ huynh: Nếu nhận thấy xương khớp của con em mình có những biểu hiện khác thường, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được kiểm soát và phòng ngừa tổn thương xương khớp do viêm xương khớp tự phát gây ra nhé!
Khi phát hiện các mảng da bị đỏ ửng lên và lởm chởm vảy màu trắng bạc kèm theo cảm giác đau nhức, cứng ở khớp có thể bạn đã bị viêm khớp vảy nến. Bệnh lý này khởi phát phần lớn ở những người đang bị vảy nến, nhưng một số trường hợp sẽ bị viêm khớp trước rồi mới phát sinh triệu chứng bệnh vảy nến.
Bệnh vảy nến thường gây ra tình trạng viêm khớp
Nguyên nhân khiến bạn mắc bệnh viêm khớp phản ứng là do một bộ phận nào đó của cơ thể (thường là ruột, đường tiết niệu, bộ phận sinh dục) bị nhiễm trùng.
Đây không phải là bệnh lý nguy hiểm và thường biến mất trong khoảng 12 tháng kể từ khi xuất hiện. Bệnh lý này thường gây đau và sưng ở khớp gối, khớp mắt cá chân và bàn chân.
Khi vi khuẩn hoặc virus từ một cơ quan khác trong cơ thể hoặc từ những vết thương sâu bên ngoài xâm nhập vào máu rồi lan đến khớp, chúng có thể gây ra tình trạng viêm được gọi là viêm khớp do nhiễm khuẩn. Đây là bệnh lý tiến triển nhanh, dễ gây tổn thương nghiêm trọng cho sụn khớp và xương dưới sụn. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách là rất quan trọng để bảo vệ chức năng vận động của khớp.
Viêm khớp ngón tay cái gây đau dữ dội và sưng làm giảm sức mạnh cũng như phạm vi chuyển động của ngón tay gây khó khăn cho việc thực hiện các động tác cơ bản hàng ngày. Bệnh xảy ra do quá trình lão hóa và nếu nghiêm trọng có thể phải phẫu thuật để điều chỉnh lại khớp ngón tay cái.
Viêm khớp háng là 1 vấn đề thường gặp ở rất nhiều người, gây ra tình trạng viêm sưng, đau nhức từ nhẹ tới nặng vùng khớp háng. Từ đó, gây ra các trở ngại trong quá trình chuyển động để thực hiện các động tác cơ bản.
Tất cả các bệnh khớp dù phổ biến hay không phổ biến, dù cấp tính hay mãn tính đều tác động tiêu cực đến hệ xương khớp và cản trở chức năng vận động của cơ thể. Do đó, các bạn cần phải đến ngay bệnh viện chuyên khoa xương khớp để thăm khám và điều trị nếu cảm thấy đầu gối, cổ tay, vai gáy, thắt lưng… đau nhức hoặc sưng tấy bất thường nhé!
Tất cả những bệnh lý liên quan đến xương khớp đều có các dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng rất dễ nhận biết đó là:
Đau không đều: Có những ngày bạn cảm thấy đau nhức liên tục, không thể tìm được tư thế nào thoải mái. Nhưng cũng có những lúc cơn đau như “biến mất” một cách bí ẩn, khiến bạn tưởng rằng mình đã khỏi bệnh, rồi lại tái phát mạnh mẽ hơn.
Đau lan tỏa hoặc tập trung: Đôi khi cơn đau chỉ tập trung ở một khớp cụ thể như đầu gối, cổ tay hay ngón tay. Nhưng với một số bệnh nhân, đau có thể lan rộng đến nhiều vùng khớp cùng lúc, tạo cảm giác như toàn bộ cơ thể đang “kêu cứu”.
Sưng khớp đi kèm: Vùng khớp bị viêm thường sưng lên rõ rệt, có thể thấy bằng mắt thường. Da xung quanh khớp căng phồng, khi ấn nhẹ sẽ có cảm giác mềm hoặc đàn hồi như có dịch tích tụ bên trong.
Cứng khớp buổi sáng: Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác như thể các khớp của họ đã “rỉ sét” sau một đêm dài. Khi thức dậy, việc cử động các ngón tay, cổ tay, hoặc đầu gối trở nên vô cùng khó khăn. Bạn cần phải “khởi động” từ từ, như động cơ xe cũ vào mùa đông. Tình trạng này có thể kéo dài từ 30 phút đến vài giờ.
Cứng khớp sau thời gian nghỉ ngơi: Không chỉ buổi sáng, hiện tượng cứng khớp còn xảy ra sau khi bạn ngồi làm việc lâu, xem phim, hoặc đi xe đường dài. Đây được gọi là “hiện tượng gel hóa” – khớp như bị đông cứng khi không hoạt động.
Mức độ cứng khớp thay đổi: Với một số loại viêm khớp, tình trạng cứng có thể xuất hiện sau khi vận động mạnh, hoặc kéo dài suốt cả ngày không thuyên giảm. Điều này phụ thuộc vào từng loại bệnh và mức độ tiến triển của bệnh.
Trong một số loại viêm khớp, da trên khớp bị ảnh hưởng trở nên đỏ tấy. Khi chạm vào bạn sẽ cảm thấy ấm nóng.
Sưng đỏ là dấu hiệu đặc trưng của viêm khớp
Nếu di chuyển hoặc đứng dậy khỏi ghế gây khó khăn hoặc đau đớn thì điều này có thể là dấu hiệu viêm khớp hoặc một vấn đề khớp khác.
Tùy thuộc vào loại viêm khớp, các dấu hiệu và triệu chứng này có thể biểu hiện đồng thời một cách rõ rệt hoặc chỉ thoáng qua chốc lát. Chính vì lẽ đó, nhiều người đã để “tuột mất” thời điểm vàng chữa bệnh khớp bởi không hay biết mình đang mắc các vấn đề về xương khớp.
Triệu chứng có thể giống nhau nhưng nguyên nhân bệnh viêm khớp thì không? Mỗi loại bệnh sẽ liên quan đến các yếu tố gây bệnh khác nhau và chúng ta gần như không thể đoán trước hay kiểm soát được. Dưới đây là những nguyên nhân chính yếu dẫn đến các bệnh lý về cơ xương khớp mà bạn nên chú ý (3):
Những tổn thương tại khớp do tai nạn, va chạm khi chơi thể thao, lao động nặng hoặc tai nạn giao thông có thể làm hỏng sụn, dây chằng hoặc xương quanh khớp. Ngay cả khi vết thương đã lành, tổn thương ban đầu có thể làm khớp yếu đi và dễ phát triển thành viêm khớp sau này, đặc biệt là viêm xương khớp.
Một số dạng viêm khớp, như RA hoặc viêm cột sống dính khớp, có tính di truyền cao. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, đặc biệt là cha mẹ hoặc anh chị em ruột, bạn sẽ có nguy cơ cao hơn so với người bình thường. Các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng miễn dịch hoặc cấu trúc sụn khớp.
Viêm khớp do nhiễm khuẩn (viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc nhiễm trùng) xảy ra khi vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào khớp thông qua máu hoặc từ vết thương hở gần khớp. Các tác nhân này gây phản ứng viêm mạnh, làm khớp sưng đau và tổn thương nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
Tuổi càng cao, khả năng phục hồi và tái tạo sụn khớp càng suy giảm. Quá trình lão hóa tự nhiên làm hao mòn sụn khớp, giảm chất nhờn bôi trơn và tăng nguy cơ viêm khớp, đặc biệt là thoái hóa khớp. Ngoài ra, người lớn tuổi cũng dễ mắc các bệnh liên quan đến rối loạn miễn dịch, làm gia tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp hoặc gout.
Tuổi càng lớn tỷ lệ viêm khớp càng cao
Trong các bệnh viêm khớp tự miễn như RA hoặc lupus ban đỏ hệ thống, hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các mô khỏe mạnh trong khớp, gây viêm mãn tính. Nguyên nhân của hiện tượng này có thể liên quan đến di truyền, môi trường hoặc nhiễm trùng trước đó.
Trọng lượng vượt ngưỡng (tức là chỉ số BMI quá 18.5 – 24.9) gây căng thẳng cho các khớp, đặc biệt là đầu gối, hông và cột sống bởi những bộ phận này có chức năng chống đỡ cơ thể. Tình trạng thừa cân-béo phì kéo dài sẽ khiến xương khớp bị đau nhức, thoái hóa và biến dạng.
Những người làm công việc phải mang vác nặng, ngồi một chỗ và sử dụng máy tính liên tục làm việc nhiều giờ đồng hồ cũng là đối tượng dễ mắc các bệnh xương khớp.
Lười vận động hay vận động quá sức đều không có lợi cho sức khỏe xương khớp. Bên cạnh đó, thói quen sử dụng đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ cùng thức uống có gas và rượu bia sẽ ngầm hủy hoại tế bào sụn và xương dưới sụn, bào mòn các khớp khiến bạn đau nhức, chấn thương khớp và suy giảm chức năng vận động.
Dưới tác động của những yếu tố nguy cơ, chức năng của hệ thống miễn dịch bị rối loạn – tức cơ thể “nhận nhầm” màng hoạt dịch là tác nhân gây bệnh, làm khởi phát quá trình viêm. Điều này được lý giải là do một số protein trong cơ thể bị biến đổi cấu trúc trở thành “protein lạ” gần giống với cấu trúc màng hoạt dịch của khớp.
Lúc này, các tế bào của hệ thống miễn dịch sẽ gia tăng sản xuất các yếu tố tiền viêm như TNF-α, interleukin 1, interleukin 6, interferon gamma… và tự kháng thể để chống lại các cấu trúc protein lạ, cùng lúc tấn công luôn màng hoạt dịch của khớp (vì hệ miễn dịch nhận định cấu trúc màng hoạt dịch cũng là protein lạ), gây viêm màng hoạt dịch của khớp. Phản ứng viêm xảy ra khiến chất lượng dịch khớp bị giảm thiểu và sụn khớp, xương dưới sụn bị tổn thương.
Đây chính là cơ chế sinh bệnh của các bệnh viêm khớp tự miễn, tiêu biểu là viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp phản ứng… Vì vậy, việc tác động vào cơ chế bệnh sinh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng và điều trị các bệnh lý nói riêng và bệnh xương khớp nói chung.
Khi mới khởi phát người mắc viêm khớp thường gặp phải những dấu hiệu cảnh báo như: Sưng, nóng, đỏ đau gây bất tiện trong vận động và sinh hoạt. Tuy nhiên người bệnh thường không để tâm và thường nghĩ bệnh sẽ tự khỏi sau một hai ngày.
Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc và cải thiện đúng cách, bệnh có thể tiến triển nặng gây ra rất nhiều ản hưởng tới khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Do đó người bệnh khi có những dấu hiệu thường gặp của viêm khớp nên thường xuyên thăm khám, theo dõi tình trạng bệnh và có phương pháp cải thiện và điều trị đúng cách.
Bệnh lý viêm khớp không làm ảnh hưởng đến tính mạng nhưng có thể cướp đi khả năng đi lại và vận động của bạn. Và bạn hãy thử tưởng tượng, nếu một ngày mình phải ngồi một chỗ vì thoái hóa khớp nặng thì cuộc sống sẽ như thế nào?
Tất cả các công việc và sinh hoạt đời thường đều không thể thực hiện một cách trơn tru, biến dạng khớp thậm chí phải phụ thuộc hoàn toàn vào người thân vì chân tay co rút, cong vẹo. Điều này sẽ khiến cuộc sống của bạn đi vào bế tắc và chán chường. Đây không phải lời phóng đại mà là cảnh báo của chuyên gia JEX về những hậu quả khôn lường mà bạn có thể phải gánh chịu khi viêm khớp bị biến chứng nghiêm trọng.
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, không khó để các bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân bệnh. Dưới đây là những phương pháp chẩn đoán nhanh chóng dạng viêm khớp và mức độ của bệnh đang được áp dụng tại hầu hết bệnh viện chuyên khoa xương khớp:
Bác sĩ sẽ dùng một số dụng cụ chuyên biệt để kiểm tra phản xạ và khả năng vận động của cơ xương khớp. Từ việc quan sát sự linh hoạt, độ dẻo dai và sức bền của khớp lúc bệnh nhân thực hiện chuyển động… bác sĩ có thể bước đầu xác minh được vấn đề xương khớp của từng người.
Công nghệ hình ảnh không chỉ được áp dụng trong việc chẩn đoán bệnh xương khớp mà còn được ứng dụng rộng rãi trong quá trình thăm khám và điều trị nhiều bệnh lý khác. Thông qua hình ảnh chụp lại chi tiết cấu trúc và hình dạng bên trong khớp, bác sĩ có thể dễ dàng nhìn ra tổn thương mà xương khớp đang gặp phải và đâu là lý do khiến xương khớp của bạn bị đau nhức, sưng tấy.
Một thiết bị siêu nhỏ với một đầu gắn camera mini sẽ được đưa vào vị trí khớp bị đau nhức để thăm dò các yếu tố nội sinh khớp. Hình ảnh camera thu được về dây chằng, bao hoạt dịch, bề mặt sụn khớp… sẽ hiện rõ ràng trên màn hình vi tính. Nhìn vào đây, bác sĩ sẽ thấy được sự bất thường dẫn đến tình trạng đau nhức, sưng do khớp bị viêm.
Lấy dịch tiết (chất nhờn) trong khớp để xét nghiệm giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh lý khớp chính xác dựa trên sự biến đổi màu sắc và độ nhờn của dịch khớp. Nếu dịch khớp có độ nhớt thấp và có màu đục hoặc đỏ đồng nghĩa với khớp của bạn đang bị thương tổn, cần được điều trị sớm.
Xét nghiệm máu, đánh giá chất lượng và số lượng hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu giúp bác sĩ biết được mức độ viêm nhiễm đang xảy ra bên trong cơ thể. Nếu hồng cầu giảm, còn tiểu cầu và bạch cầu tăng cao đồng nghĩa với việc một bộ phận nào đó đã bị viêm nhiễm (không loại trừ khớp xương).
Xét nghiệm máu là cách chẩn đoán các bệnh xương khớp nhanh và chính xác
Tùy thuộc vào sự phức tạp của bệnh lý và vị trí khớp bị viêm, bác sĩ có thể chỉ cần tiến hành 1 bước chẩn đoán hoặc phải kết hợp nhiều biện pháp kiểm tra khác nhau mới khoanh vùng được phạm vi tổn thương khớp cũng như xác định chính xác nguyên nhân viêm khớp.
Mục tiêu chính của điều trị là giảm bớt triệu chứng viêm khớp và ngăn ngừa tổn thương thêm cho xương khớp bởi loại bệnh lý này chưa có biện pháp điều trị dứt điểm. Để cải thiện chức năng khớp, hỗ trợ phòng ngừa biến chứng và điều trị đạt kết quả tốt nhất bạn có thể tham khảo những gợi ý sau:
Điều quan trọng đầu tiên trong “hành trình” chữa trị các bệnh liên quan đến xương khớp là thay đổi thói quen sống, bao gồm:
Duy trì, kiểm soát cân nặng hợp lý bằng cách ăn uống khoa học và luyện tập điều độ sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh viêm khớp và có thể giảm các triệu chứng của bệnh(nếu bạn đã mắc bệnh này).
Một chế độ ăn uống lành mạnh vừa giúp kiểm soát tốt cân nặng vừa giảm đau giảm viêm xương khớp hiệu quả. Và thực đơn ăn uống lý tưởng cho người viêm khớp được đề xuất là chứa nhiều chất chống oxy hóa, chẳng hạn như trái cây tươi, rau củ, cá thu, cá mòi và các loại hạt… đồng thời giảm tránh tối đa thực phẩm chiên, chế biến sẵn, chế phẩm từ sữa và chứa chất kích thích…Bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về dinh dưỡng cho người bệnh qua bài viết: Bệnh viêm khớp nên ăn gì và kiêng gì.
Tập thể dục điều độ (tối thiểu 30 phút mỗi ngày) sẽ giữ cho khớp luôn trong trạng thái hoạt động linh hoạt, tăng sức mạnh và độ dẻo dai cho cơ xương khớp. Những bài tập và bộ môn thể dục thể thao có lợi cho người bị viêm khớp là bơi lội, chạy và đi bộ. Nhưng bạn phải lưu ý: Nghỉ ngơi khi mệt và tránh tập luyện quá sức chịu đựng của bản thân nhé!
Khi bị viêm khớp, việc dùng thuốc để giảm đau, giảm sưng, chống viêm là điều không tránh khỏi. Tuy nhiên, dù là thuốc không kê đơn, bạn vẫn phải tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được chỉ dẫn cách sử dụng an toàn, tránh tác dụng phụ nguy hại cho cơ thể.
Vật lý trị liệu là các bài tập vận động được bác sĩ vật lý trị liệu trực tiếp hướng dẫn (cường độ tập và độ khó của bài tập tùy vào tình trạng bệnh lý của mỗi người) giúp tăng cường cơ bắp xung quanh khớp, tối ưu kết quả điều trị bệnh khớp.
Tập vật lý trị liệu là một trong những cách khắc phục bệnh viêm khớp hiệu quả
Phương pháp tiêm thuốc giảm đau trực tiếp vào khớp có thể giúp giảm đau nhanh chóng. Tuy nhiên, đây không phải lựa chọn an toàn bởi tiêm thuốc giảm đau thường xuyên sẽ làm tăng mức độ tổn thương xương khớp.
Đối với những trường hợp viêm nặng (sụn và xương dưới sụn bị thoái hóa nghiêm trọng) khiến khả năng vận động của cơ xương khớp bị hạn chế, bác sĩ buộc phải phẫu thuật để thay thế khớp nhân tạo hoặc điều chỉnh cấu trúc xương.
Bệnh viêm khớp không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể phòng tránh và giảm thiểu tối đa biến chứng nếu chúng ta hiểu đúng về nguyên nhân gây bệnh cũng như kịp thời nhận biết bệnh lý thông qua các triệu chứng đặc trưng.
Những thông tin, bài viết trên website Jex.com.vn chỉ dành cho mục đích tham khảo, tra cứu thông tin. Không thay thế cho việc chẩn đoán, khám và điều trị y khoa. Do đó JEX không chịu trách nhiệm về những trường hợp tự ý áp dụng mà không có chỉ định của bác sĩ